| Lýsing |
Ágrip
Skýrslan fjallar um fiskrannsóknir í Sogi, þverám þess og í Ölfusá og neðanverðri Hvítá, vatnshita og magn bitmýsflugna í Sogi og Efra‐Sogi. Einkum var unnið með gögn fyrir árin 2020‒2024. Sérstök áhersla var lögð á að meta ástand laxastofns Sogsins. Árshiti vatns í Sogi á árunum 2019, 2022 og 2023 mældist á bilinu 5,2 – 5,8°C, var hæstur árin 2016 og 2019. Ágúst 2024 var kaldasti ágústmánuður frá árinu 2000. Haustið 2023 hófst fiskrækt í tilraunaskyni í Sogi á ófiskgengum svæðum með flutningi hrygningarlaxa, og árið 2024 var þar sleppt sumaröldum seiðum. Meðalveiði síðustu 10 ára (2015–2024) í Sogi var 260 laxar, 463 bleikjur og 96 urriðar. Mesta skráða veiði er 1.337 laxar árið 2013 en á árunum 2019 til 2024 var veiðin á bilinu 223 –281 laxar. Hlutfall slepptra laxa eftir veiði hefur vaxið í Sogi og öll ár eftir 2018 hefur hlutfallið verið yfir 80%. Vöktun á fljúgandi bitmýi á bökkum Sogsins bendir til þess að þéttleiki bitmýs hafi farið minnkandi á síðustu árum og er þessi þróun sérstaklega áberandi í Efra-Sogi. Flugtími bitmýs við Efra-Sog var mest í júlí og næst mest í júní. Þéttleiki eins (1+) og tveggja ára laxaseiða (2+) hefur farið minnkandi í Sogi. Nokkur bati hefur þó komið fram hjá 1+ laxaseiðum síðustu ár en þéttleiki þó verið undir langtímameðaltali allt frá árinu 2006. Þéttleiki laxaseiða hefur verið áberandi lágur á efri athugunarstöðvum í Sogi og dregist mun meira saman þar en neðar í ánni. Seiðaþéttleiki eins árs laxaseiða hefur dregist hlutfallslega meira saman í Sogi en í öðrum ám á vatnasvæðinu. Þetta bendir til þess að einhverjir þættir séu þar að verki sem eru sértækir fyrir Sogið. Almennt hefur meðallengd laxaseiða farið vaxandi í Sogi sem er vísbending um aukinn vaxtarhraða sem kann að tengjast minni seiðaþéttleika. Bitmýslirfur voru þýðingarmesta fæða laxaseiða og þá einkum 0+ seiða, en lirfur rykmýs voru einnig þýðingamiklar. Lirfur vorflugna voru einnig með talsverða hlutdeild í fæðu eldri laxaseiða. Í Ölfusá voru bitmýslirfur mest áberandi í fæðu laxaseiða sem og vorflugulirfur en í Hvítá var að auki talsvert af vatnabobba í fæðunni. Hrygningarblettir hafa verið taldir í Sogi með svipuðum hætti frá árinu 2005. Síðustu fimm ár hefur fjöldi laxabletta við Sakkarhólma verið frá 1 – 5 og á Breiðunni 28 – 44. Á báðum stöðum var fjöldinn minnstur árið 2021. Vöktun á þéttleika seiða við útfall Þingvallavatns og Efra-Sogi sýnir að urriðaseiði fóru að koma fram þar eftir sleppingar í Þingvallavatn sem hófust 1998 og stóðu til 2004. Í lok skýrslunnar eru gefin ráð um veiðistjórnun og þar bent á að til þess að reyna að tryggja að búsvæði í Sogi séu sem best setin laxaseiðum þarf veiðistjórnun að miða að því að nægilegt magn laxa nái að hrygna. Einnig þarf að huga að rekstri virkjana sem geta haft áhrif á afkomu seiða.
Abstract
The report covers fish research in R. Sog, its tributaries Lake Þingvallavatn outlet, in R. Ölfusá and the lower reaches of R. Hvítá, water temperature and the number of flying blackflies in R. Sog and R. Efra‐Sog. In particular, data for the years 2020‒2014 were used. Special focus was on assessing the status of the Atlantic salmon stock in R. Sog. The annual water temperature in R. Sog in 2019, 2022 and 2023 was in the range of 5.2 – 5.8°C, being highest in 2016 and 2019. August 2024 was the coldest August month since 2000. In the autumn of 2023, fish enhancement program began in R. Sog with transfer of spawning salmon above impassable waterfall, and in 2024, juveniles were released in this area. The average angling catches over the last 10 years (2015–2024) in R. Sog was 260 salmon, 463 Arctic charr and 96 Brown trout. The highest recorded catch was 1,337 salmon in 2013, but between 2019 and 2024, the catches were 223 – 281 salmon. The release of salmon after angling has increased and after 2018, the percentage of salmon released has been over 80% in all years. Monitoring of flying blackflies at R. Sog indicates that the population of blackflies has decreased in recent years, and this trend is particularly noticeable in R. Efra-Sog. The flight time of blackflies at R. Efra-Sog was mostly in July but also in June. The density of one (1+) and two-year-old salmon parr (2+) has decreased in R. Sog. Some improvement was observed in 1+ salmon in recent years, but density has remained below the long-term average since 2006. The density of salmon parr has been noticeably low in the upper part of R. Sog and has declined much more there than further downstream. The density of one-year-old salmon parr has declined proportionally more in R. Sog than in other rivers in the Ölfusá-Hvítá river basin. This suggests that some factors are specific to R. Sog. In general, the average length of salmon parr has increased in R. Sog, which is an indication of an increased growth rate that may be related to lower juvenile density. Larvae of black flies (Simulium sp.) were the most important food for salmon par, especially 0+ fry, but Chironomidae larvae were also important. Trichoptera larvae were also a significant part of the diet of older salmon parr. In R. Ölfusá black fly larvae were most prominent in the food of salmon juveniles, as were larvae of Trichoptera, while in R. Hvítá, there was also quite a bit of Radix balthica in the food. Spawning reds have been counted in R. Sog since 2005. Over the past five years, the number of salmon reds in the upper reaches of R. Sog (Sakkarhólmi) has ranged from 1 – 5 and 28 – 44 at lover reaches (Breiðan). At both locations, the number was lowest in 2021. Monitoring of the density of juveniles at the outlet of lake Þingvallavatn and R. Efra-Sog shows that trout juveniles appeared there after trout juveniles were released in Þingvallavatn in the years 1998 –2004. At the end of the report, advice is given on fish management, pointing out that in order to ensure that habitats in R. Sog are as well populated as possible with salmon juveniles, fish management must aim to ensure that sufficient numbers of salmon are able to spawn. Consideration must also be given to the operation of power plants that can affect the survival of juveniles. |
