Fæða skarkolaungviðis (Pleuronectes platessa) á uppeldissvæðum í Faxaflóa

Ágrip

Þrátt fyrir að skarkoli (Pleuronectes platessa) sé mikilvægur nytjafiskur við Ísland er fæðuval ungviðisins fyrstu mánuðina hér við land óþekkt. Úr þessu var bætt árið 1999 þegar skarkolaseiðum var safnað á mismunandi tíma á tveimur uppeldissvæðum í Faxaflóa, í Helguvík á Álftanesi og á Löngufjörum á Mýrum. Hér verður greint frá niðurstöðum á magainnihaldi skarkolaseiða sem safnað var. Í Helguvík voru 5810 fæðueintök greind til 13 flokkunarhópa. Þar af reyndist unnt að greina 44% fæðueintaka til 23 tegunda. Í Löngufjörum tilheyrðu 7183 fæðueintök 11 flokkunarhópum og af þeim var hægt var að greina 68% til 20 tegunda. Óháð mánuðum og stærð voru ríkjandi fæðuhópar í Helguvík burstaormar (fundust í 87% seiða), botnlægar krabbaflær (59%), þráðormar (25%) og marflær (21%). Algengustu tegundir voru botnlæga krabbaflóin Harpacticus flexus (51% seiða) og burstaormarnir sandmaðkur (Arenicola marina) (27%) og lónaþreifill (Pygospio elegans) (17%). Ríkjandi fæðuhópar á Löngufjörum voru burstaormar (96%), þráðormar (47%) og botnlægar krabbaflær (44%) en einnig fundust sviflægar krabbaflær af ættbálkinum Calanoida (42%) og götungar (10%). Algengustu tegundir voru burstormarnir lónaþreifill (69%), nikkubendill (Chaetozone setosa) (28%) og mottumaðkur (Fabricia stellaris, áður F. sabella) (26%). Botnlægu krabbaflærnar Heterolaophonte minuta og Huntemannia jadensis greindust í 20% og 10% seiða.

Óháð stærð seiða voru burstaormar algengasti fæðuhópurinn allt sýnatökutímabilið í Helguvík (80-100%) að undanskildum júlí, þegar botnlægar krabbaflær voru ríkjandi. Hlutfall burstaorma í fæðu hækkaði eftir því sem leið á árið, en hlutfall botnlægra krabbaflóa lækkaði eftir hámark í júlí niður í ekkert við lok sýnatöku. Á Löngufjörum voru burstaormar einnig algengasti fæðuhópurinn og héldust þeir algengir yfir sumarið (90-100%). Bæði þráðormar og botnlægar krabbaflær urðu áberandi fæða á Löngufjörum í lok júní og júlí. Sviflægar krabbaflær fundust nánast eingöngu í lok júlí (73%).

Þegar litið var til fæðu seiða á báðum stöðum, m.t.t. stærðar seiðanna, voru burstaormar alltaf algengir, fundust í 67-100% seiða og hækkaði hlutfallið með stærð. Botnlægar sem og sviflægar krabbaflær voru algengar í minnstu stærðarflokkunum en hurfu nánast eftir að seiðin náðu 50 mm lengd.

Abstract

Despite the importance of the European plaice (Pleuronectes platessa) in Iceland, the diet of its juvenile stage during the first months has remained unknown. This gap was addressed in 1999 when juvenile plaice were collected at several locations in time from two locations in Faxaflói Bay, Southwest Iceland: in Helguvík at Álftanes and Löngufjörur at Mýrar. The following report presents the findings regarding the stomach contents of the juvenile plaice collected during these sampling expeditions. In Helguvík, 5,810 food items were identified to 13 taxonomic groups. Of these food items, it was possible to identify 44% to 23 species. In Löngufjörur, 7,183 food items were categorized into 11 groups, whereof 68% could be identified to 20 species. Regardless of month and juvenile size, the dominant food groups in Helguvík were polychaetes (found in 87% of the juveniles), benthic harpacticoid copepods (59%), nematodes (25%), and amphipods (21%). The most common species were the benthic copepod Harpacticus flexus (51% of the juveniles) and polychaetes including the lugworm (Arenicola marina) (27%) and the mudworm (Pygospio elegans) (17%). Dominant food groups in Löngufjörur were polychaetes (96%), nematodes (47%), and benthic harpacticoid copepods (44%), with also planktonic copepods from the Calanoida order (42%) and foraminiferans (10%). The most common species were the polychaete Pygospio elegans (69%), the segmented worm Chaetozone setosa (28%), and the bristle worm Fabricia stellaris (previously known as F. sabella) (26%). Benthic copepods of the species Heterolaophonte minuta and Huntemannia jadensis were found in 20% and 10% of the juveniles, respectively.

Regardless of the size of the juveniles, polychaetes were the most common food group throughout the sampling period in Helguvík (80-100%), except in July, when benthic copepods were dominant. The proportion of polychaetes in the diet increased as the year progressed, while the proportion of benthic copepods decreased after peaking in July, disappearing entirely by the end of the sampling period. In Löngufjörur, polychaetes were also the most common food group, remaining abundant throughout the summer (90-100%). Both nematodes and benthic copepods became prominent food sources in late June and July. Zooplanktonic copepods were almost exclusively found at the end of July (73%).

When considering the diet of the juveniles at both locations relative to their size, polychaetes were consistently common, found in 67-100% of the juveniles, and the proportion increased with size. Benthic and zooplanktonic copepods were common in the smallest size groups but nearly disappeared once the juveniles reached a length of 50 mm.