Kræklingur

Kræklingur hefur tvær skeljar sem eru eins útlits. Skeljarnar eru þunnar með hvössum röndum. Þær eru breiðastar um miðjuna og ganga fram í oddmjótt nef. Ytra borðið er með óreglulegum vaxtarbaugum. Fullorðnar skeljar eru blásvartar á lit en ungviðið hefur oftast brúnleitar skeljar. Að innan eru skeljarnar ljósfjólubláar. Þegar kræklingurinn eldist, slitnar ysta lagið og ljósbláir flekkir myndast á skeljunum.

Oft sitja hrúðurkarlar eða mosadýr á kræklingnum. Skeljarnar festa sig við botninn með þunnum en sterkum þráðum sem myndast í spunakirtli dýrsins. Kræklingur er fullvaxinn 5 til 10 cm á lengd.

Krækling er að finna allt í kringum Ísland. Hann vex víða á klappar- og malarbotni. Einnig vex hann á bryggjustaurum og situr oft í þykkum klösum utan á þarastilkum. Hann finnst í fjörum og er einnig algengur allt niður á um 30 m dýpi.

Kræklingurinn síar fæðu sína úr sjónum. Fæðan er örsmáir svifþörungar. Kræklingurinn dælir sjónum inn í skelina, þar sem þörungarnir eru síaðir frá.

Kræklingur verður kynþroska strax á fyrsta ári. Hann hrygnir á sumrin. Kvendýrin losa egg og karldýrin svil og frjóvgun verður í sjónum. Lirfa þroskast úr egginu og berst með straumum nálægt yfirborði. Hún fær fljótlega utan um sig þunna, gagnsæja skel. Lirfan sest á botninn eftir tvær til átta vikur, helst þar sem eru þráðlaga þörungar. Algengt er einnig að hún setjist þar sem eldri kræklingar eru fyrir.

Á gróðurtíma svifþörunganna, frá vori fram á haust, geta eitraðir þörungar sprottið upp í miklu magni og valdið svokallaðri skelfiskeitrun. Skelfiskeitrunar hefur sem betur fer sjaldan orðið vart hér við land en kræklingur og aðrar samlokur í sjó, sem lifa að mestu leyti á svifþörungum, geta safnað í sig þessu eitri. Eitrið hefur ekki áhrif á samlokurnar sjálfar en eitrunin kemur fram hjá þeim sem borða skeljarnar.

Varað er við neyslu kræklings nema að fyrir liggi niðurstöður úr vöktun frá MAST. Eiturefni úr svifþörungum geta valdið því að kræklingar verði eitraðir, eitrið er hættulegt mönnum getur ma. valdið magakrampa, lömun, minnisleysi og jafnvel verið banvænt. Á svæðum þar sem engin vöktun er neysla kræklings ekki talið örugg.