Uppsjávarsvið

Rannsóknir Uppsjávarsviðs lúta að lífríki og umhverfi ofan botns og allt að yfirborði sjávar. Spanna rannsóknirnar því mörg fræðasvið þar sem viðfangsefnin eru allt frá stærstu dýrum jarðar til örsmárra svifþörunga sem og eðlis- og efnafræði sjávar. Verkefni sviðsins taka til rannsókna á langtímabreytingum á umhverfi og vistkerfi og hagnýtra rannsókna vegna ráðgjafar um nýtingu.

Vöktun á ástandi sjávar er eitt af mikilvægustu verkefnum stofunarinnar. Markmið þess er að vakta langtímabreytingar á umhverfisþáttum í hafinu umhverfis Ísland. Í því felast m.a. mælingar á hitastigi, seltu, súrnun sjávar og styrk næringarefna á föstum stöðvum kringum Ísland í fjórum rannsóknaleiðöngrum ár hvert.

Vegna vaxandi fiskeldis á Íslandi hafa rannsóknir á straumum og vöktun á öðrum þáttum umhverfisins á grunnsævi aukist á undanliðnum árum. Þær rannsóknir eru grundvöllur ráðgjafar um burðarþol og þar með sjálfbærri nýtingu fjarða og sjókvíaeldissvæða.

Undirstaða alls lífs hafanna byggir á svifþörungum og framleiðni þeirra. Árleg vöktun á svifþörungum fer fram að vori með annarri vöktun á umhverfisþáttum en einnig eru notuð fjarkönnunargögn til að meta frumframleiðni og árlegan framgang hennar. Markmiðið er að fylgjast með gróðurfari umhverfis landið.  Í viðbót við þessar rannsóknir fer fram vöktun á eitruðum svifþörungum á strandsvæðum.

Dýrasvif gegnir mikilvægu hlutverki í vistkerfinu enda er dýrasvif fæða allra fiskistofna í það minnsta hluta ævi þeirra. Uppsjávarfiskistofnar og skíðishvalir lifa nær eingöngu á dýrasvifi þó einstaka tegundir geti nýtt sér aðra fæðu hluta úr ári. Rannsóknir á dýrasvifi miða að því að auka skilning á líffræði mismunandi tegunda auk þess sem unnið er að því að rannsaka breytileika í þéttleika og tegundasamsetningu milli hafsvæða og ára. Þá er unnið að því að þróa frekar leiðir til að nota bergmálsmælingar til mælinga á stórátu (aðallega ljósátu).

Rannsóknir á uppsjávarfiskistofnum eru umfangsmestu verkefni sviðsins. Meginmarkmiðin miða að því að meta stofnstærð og veiðiþol loðnu, sumargotssíldar, norsk-íslenskrar vorgotssíldar, kolmunna, makríls og hrognkelsis.  Markmið um sjálfbæra nýtingu  krefst auk þess fjölbreytta rannsókna á líffræði, útbreiðslu, göngum, og vistfræðilegum tengslum þessara fiskistofna, þar með talið tengslum þeirra við umhverfi, dýrasvif og spendýr. Aukin áhersla verður á næstu árum lögð á rannsóknir á miðsjárvartegundum (t.d. laxsíldar og gulldeplu) vegna þeirra nýtingarmöguleika sem þar felast.

Rannsóknir á spendýrum beinast, líkt og með fiskistofna, að leggja mat á stofnstærð þeirra fjölmörgu hvalategunda sem finnast við landið sem og þeirra tveggja selastofna sem hér finnast og kæpa. Jafnframt eru stundaðar viðamiklar rannsóknir á líffræði spendýranna, göngum, atferli og stöðu þeirra í vistkerfinu.  

Sameiginlegt markmið allra rannsókna á sviðinu er að veita ráðgjöf um sjálfbæra nýtingu auðlinda hafsins, skýra vistfræðileg tengsl hinna fjölbreyttu tegunda og áhrif breytilegs umhverfis á þessa þætti.  Þá fjöllum við einnig um álag á vistkerfin af völdum framkvæmda svo sem fiskeldis og veitum stjórnvöldum og hagsmunaaðilum fjölbreytta ráðgjöf.