Makríll Scomber scombrus
Birting ráðgjafar: 30. september 2025. Útgefið af Hafrannsóknastofnun.
Ráðgjöf
Alþjóðahafrannsóknaráðið ráðleggur, í samræmi við nýtingarstefnu sem mun leiða til hámarksafraksturs til lengri tíma litið (MSY), að afli ársins 2026 verði ekki meiri en 174 357 tonn.
Stofnþróun
Veiðidánartala er metin yfir kjörsókn (FMSY) og gátmörkum (FPA). Stærð hrygningarstofns er metin undir aðgerðarmörkum (MSY Btrigger), gátmörkum (BPA) og varúðarmörkum (Blim).
Makríll. Niðurstöður stofnmats. Afli 1998 og 1999 hefur lítið vægi í stofnmati þar sem talið er að skráður afli sé einungis hluti af raunverulegum afla. Skyggð svæði og öryggisbil sýna 95 % öryggismörk.
Stofnmat og viðmiðunarmörk
Forsendur ráðgjafar | Hámarksafrakstur |
Aflaregla | Engin langtíma nýtingarstefna hefur verið samþykkt af öllum makrílveiðiþjóðum |
Stofnmat | Tölfræðilegt aldurs-aflalíkan (SAM) |
Inntaksgögn | Aldursgreindur afli, merkingagögn (stálmerki: 1998-2006) og vísitölur úr þremur stofnmælingaleiðöngrum: vísitala hrygningarstofns úr eggjaleiðangri sem farinn er á þriggja ára fresti (1992–2025), vísitölur fyrir 2-11 ára fisk frá endurheimtum á rafeindamerkjum (2013-2023), og fyrir 2 ára (2018-2025) og 3–11 ára (2010 og 2012-2025) fisk frá uppsjávarvistfræðileiðangri að sumri (IESSNS). Aflatölur fyrir árið 2000 hafa lítið vægi í stofnmati. Náttúruleg afföll og kynþroskahlutfall eru háð aldri og föst á milli ára. |
Nálgun | Viðmiðunarmörk | Gildi | Grundvöllur |
|---|---|---|---|
Hámarksafrakstur | MSY Btrigger | 4 119 337 | BPA; í tonnum |
FMSY | 0.191 | Slembihermanir, takmarkast af FPA | |
Varúðarnálgun | Blim | 3 067 017 | Sögulega minnsta stærð hrygningarstofns sem gaf góða nýliðun (2002, 2004, 2005) (ICES, 2025a), í tonnum |
BPA | 4 119 337 | Blim × exp (1.65 × σ), σ = 0.179, í tonnum | |
FPA | 0.191 | Veiðidánartala sem gefur 95% líkur á að hrygningarstofn sé yfir Blim (FP05 samkvæmt ráðgjafarreglu) |
Horfur
Makríll. Forsendur fyrir stofnmatsárið og í framreikningum.
Breyta | Gildi | Athugasemdir |
|---|---|---|
F4–8 ára (2025) | 0.29 | Samkvæmt framreikningi og byggt á áætluðum afla fyrir 2024 |
Hrygningastofn (2025) á hrygningartíma | 2 740 823 | Samkvæmt framreikningi fyrir 2025; í tonnum |
Nýliðun 2 ára (2026-2027) | 4 659 625 | Slembiúrtak af nýliðun frá árunum 2017-2025 (faldmeðaltal sýnt); í þúsundum |
Heildarafli (2025) | 755 143 | Áætlaður afli og brottkast (gert ráð fyrir flutningi aflamarks frá árinu 2024; brottkast byggt á afla fyrri hluta árs), í tonnum |
Makríll. Áætluð þróun stofnstærðar (tonn) miðað við veiðar samkvæmt aflareglu.
Grunnur | Afli (2026) | Veiðidánartala (2026-2027) | Hrygningarstofn (2026) | Hrygningarstofn (2027) | % Breyting á hrygningarstofni1) | % Breyting á afla2) | % Breyting á ráðgjöf3) | % líkur að hrygningarstofn fari undir Blim 2027 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hrygningarstofn2027 = Blim | 174 357 | 0.072 | 2 752 834 | 3 067 887 | 11.4 | -77 | -70 | 50 |
F = F2025 | 630 387 | 0.29 | 2 671 278 | 2 685 274 | 0.52 | -16.5 | 9.3 | 75 |
1) Hrygningarstofn árið 2027 miðað við hrygningarstofn árið 2026 | ||||||||
2) Afli árið 2026 miðað við áætlaðan afla árið 2025 (755 143 t) | ||||||||
3) Ráðlagt aflamark fyrir árið 2026 miðað við ráðlagt aflamark árið 2025 (576 958 t) | ||||||||
Ráðlagt aflamark fyrir árið 2026 er 70 % lægra en fyrir árið 2025 vegna minnkandi hrygningarstofns, vegna lækkunar á veiðiálagi uns 50% líkur eru á að hrygningarstofn verði yfir varúðarmörkum árið 2027 (hrygningarstofn er undir varúðarmörkum árið 2025) og að hrygningarstofninn er metinn minni eftir breytingar á stofnmati á rýnifundi vorið 2025 (ICES, 2025a).
Gæði stofnmats
Stofnmatsaðferð var rýnd árið 2025 (ICES, 2025a). Nokkrar breytingar voru gerðar á inntaksgögnum fyrir stofnmatslíkanið. Náttúrulegur dauði er nú breytilegur eftir aldri en fastur milli ára. Merkingargögn eru notuð sem aldursgreind vísitala og nýjar vísitölur fyrir ungan makríl fengnar fyrir tveggja ára fisk úr uppsjávarvistfræðileiðangri og fyrir 2-4 ára fisk úr merkingargögnum. Stofnmatstímabilið var stytt og byrjar árið 1998. Stofnmat og framreikningar miðast við tveggja ára og eldri í staðinn fyrir 0 ára og eldri.
Þessar breytingar leiddu til hækkunar á mati á stærð hrygningarstofns og lægri fiskveiðidauða, sem má rekja til breytinga á náttúrulegum dauða og vegna breytinga á viðmiðunarmörkum fyrir stofnstærð sem hækkuðu og fiskveiðidauða sem lækkuðu. Meira samræmi er nú í mati á ástandi stofnsins milli ára, þ.m.t. mat á hrygningarstofn eftir 2015 og minni óvissa í mati á nýliðun. Nýliðun er metin fyrir tveggja ára makríl þar sem upplýsingar eru fengar úr bæði rannsóknaleiðöngrum og úr aflagögnum.
Mat á ástandi stofnsins er í samræmi við niðurstöður rýnifundar vorið 2025. Minni óvissa er á mati á stærð hrygningarstofns og fiskveiðidauða.
Makríll. Samanburður á stofnmati áranna 2021–2025 (rauð lína: 2025). Nýliðun er sýnd fyrir 2 ára frá og með stofnmatinu 2022 en var áður sýnd fyrir 0 ára og þess vegna er stofnmatið 2021 ekki á grafinu.
Aðrar upplýsingar
Veiðar úr stofninum hafa að meðaltali verið 39 % umfram ráðgjöf síðan 2010 vegna einhliða ákvarðana veiðiþjóða um aflamark. Stofninn er metinn bæði undir aðgerðarmörkum (MSY Btrigger) og varúðarmörkum (Blim) árið 2025. Ráðgjöfin byggir á markmiðinu um hámarksafrakstur (FMSY) sem ætti að leiða hrygningarstofn fyrir ofan varúðarmörk (Blim) innan skammst tíma og yfir aðgerðarmörk (MSY Btrigger) til meðallangs tíma. Ef afli er umfram þessa ráðgjöf þá getur það aukið hættu á því að stærð hrygningarstofns haldis undir varúðarmörk (Blim) til styttri tíma litið og undir aðgerðarmörk (MSY Btrigger) til lengri tíma.
Samkvæmt leiðbeiningum á útreikningi ráðgjafar þegar hrygningarstofn er undir varúðarmörkum (Blim) var tímabilið 2017–2025 valið til að reikna nýliðun í framreikningum. Það tímabil endurspeglar núverandi ástand sem einkennis af lítilli nýliðun stofnsins (ICES, 2025a).
Ráðgjöfin fyrir árið 2026 er byggða á fiskveiðidauða sem gefur 50% líkur á að hrygningarstofn verði yfir varúðarmörkum (Blim) árið 2027. Framreikningar á hrygningarstofnstærð fyrir árið 2027 benda til að 40% af stofninum verði 2 og 3 ára fiskur. Metinn fjöldi þessara árganga byggir á gefnum forsendum um nýliðun en ekki á nýliðunarmati úr stofnmatslíkani. Þess vegna eru framreikningar á stofnstærð fyrir árið 2027 og ráðgjöfin fyrir 2026 viðkvæm fyrir þessum gefnum forsendum um nýliðun.
Ráðgjöf, aflamark og afli
Makríll. Tillögur um hámarksafla, aflamark samkvæmt ákvörðun stjórnvalda og afli (tonn).
Ár | Tillaga | Aflamark Ísland | Afli Íslendinga | Aflamark allra þjóða | Afli alls |
|---|---|---|---|---|---|
1987 | 0 | 442 000 | 654 992 | ||
1988 | 0 | 610 000 | 680 491 | ||
1989 | 0 | 532 000 | 585 920 | ||
1990 | 0 | 562 000 | 626 107 | ||
1991 | 0 | 612 000 | 675 665 | ||
1992 | 0 | 707 000 | 760 690 | ||
1993 | 0 | 767 000 | 824 568 | ||
1994 | 0 | 837 000 | 819 087 | ||
1995 | 0 | 645 000 | 756 277 | ||
1996 | 92 | 452 000 | 563 472 | ||
1997 | 925 | 470 000 | 573 029 | ||
1998 | 498 000 | 357 | 549 000 | 666 316 | |
1999 | 437 000 | 0 | 562 000 | 640 309 | |
2000 | 642 000 | 0 | 612 000 | 738 606 | |
2001 | 665 000 | 0 | 670 000 | 737 463 | |
2002 | 694 000 | 53 | 683 000 | 771 422 | |
2003 | 542 000 | 122 | 583 000 | 679 287 | |
2004 | 545 000 | 0 | 532 000 | 660 491 | |
2005 | 420 000 | 363 | 422 000 | 549 514 | |
2006 | 487 000 | 4 222 | 444 000 | 481 181 | |
2007 | 509 000 | 36 706 | 502 000 | 586 206 | |
2008 | 456 000 | 112 286 | 458 000 | 623 165 | |
2009 | 578 000 | 116 160 | 605 000 | 737 969 | |
2010 | 572 000 | 130 000 | 121 008 | 885 000 | 877 272 |
2011 | 672 000 | 154 825 | 159 263 | 959 000 | 948 963 |
2012 | 639 000 | 145 227 | 149 282 | 927 000 | 899 551 |
2013 | 542 000 | 123 182 | 151 235 | 906 000 | 938 299 |
2014 | 1 011 000 | 167 826 | 173 560 | 1 392 000 | 1 401 788 |
2015 | 906 000 | 172 964 | 169 336 | 1 229 000 | 1 215 827 |
2016 | 773 842 | 147 824 | 172 079 | 1 057 000 | 1 100 135 |
2017 | 857 185 | 168 464 | 167 366 | 1 173 000 | 1 159 641 |
2018 | 550 948 | 134 772 | 168 331 | 998 000 | 1 023 144 |
2019 | 770 358 | 140 240 | 128 077 | 864 000 | 839 727 |
2020 | 922 064 | 152 141 | 151 534 | 1 090 879 | 1 039 513 |
2021 | 852 284 | 140 627 | 132 176 | 1 199 103 | 1 081 540 |
2022 | 794 920 | 148 242 | 129 976 | 1 188 227 | 1 046 720 |
2023 | 782 066 | 144 039 | 141 369 | 1 188 265 | 1 056 241 |
2024 | 739 386 | 115 533 | 89 614 | 990 582 | 897 701 |
2025 | 576 958 | 125 572 | 760 714 | ||
2026 | 174 357 |
Heimildir og ítarefni
ICES. 2020. Workshop on Management Strategy Evaluation of Mackerel (WKMSEMAC). ICES Scientific Reports. 2:74. 175 pp. http://doi.org/10.17895/ices.pub.7445
Stofnmatsskýrslur Hafrannsóknastofnunar 2025. Makríll. Hafrannsóknastofnun, 30. september 2025.
ICES. 2025a. Benchmark workshop on Mackerel and Norwegian spring-spawning herring (WKBMACNSSH). ICES Scientific Reports. 7:64. 509 pp. https://doi.org/10.17895/ices.pub.29279615
ICES. 2025. Mackerel (Scomber scombrus) in subareas 1-8 and 14 and Division 9.a (the Northeast Atlantic and adjacent waters). In Report of the ICES Advisory Committee, 2025. ICES Advice 2025, mac.27.nea. https://doi.org/10.17895/ices.advice.27202689
ICES. 2025c. Working Group on Widely Distributed Stocks (WGWIDE). ICES Scientific Reports. https://doi.org/10.17895/ices.pub.30233824