| Ár |
Aldur
|
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | Total | |
| 1988 | 115.5 | 401.2 | 858.0 | 308.1 | 57.1 | 32.5 | 70.4 | 36.7 | 23.6 | 18.4 | 24.3 | 10.1 | 8.8 | 1,964.8 |
| 1989 | 635.7 | 201.3 | 232.8 | 381.4 | 188.5 | 46.4 | 25.8 | 32.8 | 17.4 | 10.4 | 9.1 | 5.4 | 8.1 | 1,795.2 |
| 1990 | 138.8 | 655.4 | 179.4 | 278.8 | 593.0 | 179.7 | 22.2 | 21.8 | 13.1 | 9.9 | 2.0 | NA | NA | 2,093.9 |
| 1991 | 403.7 | 132.2 | 258.6 | 94.4 | 191.1 | 514.4 | 79.4 | 37.6 | 9.4 | 12.6 | NA | NA | NA | 1,733.3 |
| 1992 | 598.2 | 1,050.0 | 354.5 | 319.9 | 89.8 | 138.3 | 256.9 | 21.3 | 9.9 | NA | 9.3 | NA | 1.5 | 2,849.6 |
| 1993 | 267.9 | 830.6 | 729.6 | 158.8 | 130.8 | 54.2 | 96.3 | 96.6 | 24.5 | 1.1 | 1.1 | 3.4 | NA | 2,394.9 |
| 1994 | 302.1 | 505.3 | 882.9 | 496.3 | 67.0 | 58.3 | 106.2 | 48.9 | 36.2 | NA | 4.2 | 18.1 | NA | 2,525.3 |
| 1995 | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | 0.0 |
| 1996 | 217.0 | 133.8 | 761.6 | 277.9 | 385.0 | 176.9 | 98.1 | 48.5 | 16.2 | 29.4 | 47.9 | 4.5 | NA | 2,196.9 |
| 1997 | 33.4 | 270.7 | 133.7 | 468.7 | 269.9 | 325.7 | 217.4 | 93.0 | 55.5 | 39.0 | 30.0 | 53.2 | 31.5 | 2,021.6 |
| 1998 | 291.9 | 601.8 | 81.1 | 57.4 | 287.0 | 156.0 | 203.4 | 105.7 | 35.5 | 27.4 | 14.2 | 36.5 | 25.8 | 1,923.6 |
| 1999 | 100.4 | 255.9 | 1,081.5 | 103.3 | 51.8 | 135.2 | 70.5 | 101.6 | 53.9 | 17.4 | 13.6 | 2.6 | 13.0 | 2,001.0 |
| 2000 | 516.2 | 839.5 | 239.1 | 605.9 | 88.2 | 43.4 | 165.7 | 89.9 | 121.3 | 77.6 | 21.5 | 3.7 | 11.1 | 2,823.1 |
| 2001 | 190.3 | 967.0 | 1,316.4 | 191.0 | 482.4 | 34.4 | 15.7 | 37.9 | 14.3 | 15.4 | 14.7 | 1.7 | 3.3 | 3,284.5 |
| 2002 | 1,047.6 | 287.0 | 217.4 | 260.5 | 161.0 | 345.9 | 62.5 | 57.1 | 38.4 | 46.0 | 38.1 | 21.1 | 3.7 | 2,586.3 |
| 2003 | 1,731.8 | 1,919.4 | 553.1 | 205.7 | 262.4 | 153.0 | 276.2 | 99.2 | 47.6 | 55.1 | 18.8 | 24.4 | 25.5 | 5,372.2 |
| 2004 | 1,115.3 | 1,435.0 | 2,058.2 | 330.8 | 109.1 | 100.8 | 38.7 | 45.6 | 7.0 | 6.4 | 7.5 | 10.9 | 2.3 | 5,267.6 |
| 2005 | 2,417.1 | 713.7 | 1,022.3 | 1,046.7 | 171.3 | 62.4 | 44.3 | 10.9 | 23.9 | 12.7 | NA | 1.9 | 11.1 | 5,538.5 |
| 2006 | 469.5 | 443.9 | 345.0 | 818.7 | 1,220.9 | 281.4 | 122.2 | 129.6 | 73.3 | 65.3 | 10.1 | 9.2 | 16.0 | 4,005.2 |
| 2007 | 110.0 | 608.2 | 1,059.6 | 410.1 | 424.5 | 693.4 | 96.0 | 123.7 | 48.8 | 1.0 | NA | NA | 0.5 | 3,575.8 |
| 2008 | 90.2 | 456.8 | 289.3 | 541.6 | 309.4 | 402.9 | 702.7 | 221.6 | 244.8 | 14.0 | 22.1 | 68.1 | 12.9 | 3,376.4 |
| 2009 | 149.5 | 196.1 | 416.9 | 288.2 | 457.7 | 267.0 | 225.7 | 169.0 | 29.9 | 26.3 | 17.8 | 9.9 | 4.2 | 2,258.0 |
| 2010 | 151.1 | 315.9 | 490.7 | 554.8 | 271.4 | 327.3 | 149.1 | 83.9 | 156.9 | 36.7 | 13.6 | 8.5 | 7.0 | 2,567.0 |
| 2011 | 107.6 | 280.6 | 228.9 | 304.9 | 296.3 | 138.7 | 301.3 | 61.0 | 141.3 | 97.4 | 37.0 | NA | 4.0 | 1,998.9 |
| 2012 | 705.0 | 978.0 | 436.0 | 290.0 | 281.0 | 246.0 | 149.0 | 175.0 | 83.0 | 104.0 | 94.0 | 21.0 | 5.0 | 3,567.0 |
| 2013 | 178.5 | 781.1 | 631.4 | 166.6 | 127.0 | 142.0 | 110.1 | 97.0 | 74.3 | 69.5 | 43.4 | 38.5 | 8.2 | 2,467.6 |
| 2014 | 16.0 | 314.9 | 218.7 | 345.0 | 151.7 | 132.8 | 120.7 | 118.3 | 89.5 | 74.6 | 48.7 | 44.6 | 42.8 | 1,718.3 |
| 2015 | 152.4 | 90.3 | 330.1 | 260.9 | 259.1 | 187.9 | 112.0 | 91.6 | 37.9 | 76.7 | 30.4 | 10.6 | 32.9 | 1,672.7 |
| 2016 | 381.9 | 164.2 | 174.5 | 312.4 | 225.8 | 215.2 | 93.7 | 62.8 | 75.3 | 42.0 | 15.7 | 26.8 | 25.6 | 1,815.8 |
| 2017 | 97.0 | 220.6 | 137.2 | 151.9 | 262.5 | 136.8 | 241.4 | 61.2 | 55.9 | 62.8 | 11.4 | 20.1 | 14.0 | 1,473.0 |
| 2018 | 32.7 | 22.9 | 95.1 | 171.7 | 201.9 | 319.9 | 209.2 | 255.3 | 75.8 | 34.5 | 83.5 | 54.9 | 53.5 | 1,611.0 |
| 2019 | 306.3 | 137.4 | 67.9 | 201.4 | 101.9 | 110.8 | 167.4 | 163.8 | 73.3 | 30.0 | 30.0 | 38.5 | 16.4 | 1,445.2 |
| 2020 | 1,525.4 | 229.8 | 158.6 | 103.6 | 211.1 | 98.8 | 53.7 | 59.5 | 42.2 | 37.2 | 21.3 | 15.1 | 11.4 | 2,567.8 |
| 2021 | 1,399.8 | 1,114.7 | 424.3 | 138.2 | 82.0 | 127.7 | 66.5 | 102.8 | 82.8 | 63.5 | 57.0 | 22.8 | 32.7 | 3,714.7 |
| 2022 | 629.4 | 655.5 | 400.6 | 153.3 | 237.1 | 179.0 | 174.2 | 81.6 | 83.9 | 82.7 | 32.9 | 46.8 | 21.8 | 2,778.9 |
| 2023 | 136.7 | 823.6 | 994.9 | 574.7 | 244.7 | 159.7 | 109.6 | 72.5 | 87.9 | 38.7 | 57.1 | 34.0 | 31.8 | 3,366.0 |
| 2024 | 482.5 | 242.4 | 296.4 | 294.8 | 273.5 | 194.3 | 99.0 | 90.1 | 47.8 | 10.0 | 48.0 | 27.7 | 23.5 | 2,130.0 |
| 2025 | 30.3 | 158.1 | 406.4 | 826.5 | 946.8 | 776.7 | 229.3 | 272.6 | 188.6 | 142.7 | 97.0 | 90.9 | 54.3 | 4,220.4 |
Helstu niðurstöður
Hrygningarstofn síldar var stór árið 2007 en minnkaði jafnt og þétt fram til ársins 2017 þrátt fyrir lítinn afla. Þessa hnignun má rekja til sýkingadauða af völdum Ichthyophonus sýkingarinnar og lélegrar nýliðunar,
Árgangarnir 2017-2019 eru stórir og vegna þessa hefur hrygningarstofninn stækkað síðan 2020 en er nú á niðurleið þar sem nýliðun síðustu ára er ekki góð.
Heildarmat bergmálsleiðangranna á tímabilinu 2024/2025 náði hæstu vísitölu frá upphafi, en veruleg óvissa í kringum matið hefur áhrif á stofnmatið.
Veiðidánartala síldar hefur verið breytileg síðan 1980, náð hámarki á 9. áratug en svo farið lækkandi síðustu ár.
Almennar upplýsingar
Íslenska sumargotssíldin (Clupea harengus) er uppsjávarfiskur sem er að finna allt í kringum landið. Hún lifir á breiðu dýptarsviði frá yfirborði og niður á 400m dýpi og við hitastig frá 1-15°C (Jakobsson 2000). Aðalvetursetustöðvar hennar, svo og veiðisvæði, hafa ýmist verið grunnt eða djúpt úti af Austur- eða Vesturlandi eða grunnt út af Suðurlandi (Jakobsson 1980, Óskarsson o.fl. 2009). Síldin hrygnir í júlí, og eru hrygningarstöðvar hennar að finna meðfram suður- og suðvesturströnd Íslands (Óskarsson og Taggart 2009, Jakobsson o.fl. 1969). Eftir klak hrogna á botninum berast lirfur norður fyrir land með straumum og eru helstu uppeldisstöðvar að finna í fjörðum fyrir norðvestan og norðan land (Guðmundsdóttir o.fl. 2007).
Leiðangrar
Lýsing
Gögn sem notuð eru við stofnmat á sumargotssíld eru fengin frá árlegum bergmálsleiðöngrum sem hafa verið farnir síðan 1973 en gögn frá 1988 eru notuð í stofnmati (Tafla 1). Vanalega eru þessir leiðangrar á tímabilinu október–mars/apríl. Leiðangurssvæðið er ákveðið út frá fyrirliggjandi upplýsingum um dreifingu stofnsins frá veiðum á fyrri og yfirstandandi ári. Stærð yfirferðasvæðis leiðangranna er breytilegt milli ára, en markmiðið er að ná yfir allan veiðistofninn á hverju ári.
Bergmálsvísitala fyrir veiðistofninn veturinn 2024/2025 er fengin frá tveimur bergmálsleiðöngrum; á Bjarna Sæmundssyni: (1) leiðangur austan, suðaustan og sunnan við landið í október 2024 (B16-2024); (2) leiðangur sem farinn var á Árna Friðrikssyni (A5-2025) í byrjun apríl 2025 á aðalvetursetusvæði stofnsins vestan við landið (Mynd 1). Seinni leiðangurinn hófst upphaflega á nýju rannsóknarskipi, Þórunni Þórðardóttur (Þ2-2025), og var hluti leiðangursssvæðisins kannaður, en vegna vélarvandræða var ákveðið að ljúka leiðangrinum á Árna Friðrikssyni eins og lýst er hér að ofan. Frekari upplýsingar um leiðangra vetursins eru að finna í leiðangursskýrslum (Bjarnason, 2025). Auk þess að bergmálsmæla stofninn, var markmiðið að fá mat á hlutfalli Ichthyophonus sýkingar í stofninum. Aðferðir við að greina sýkinguna voru þær sömu og undanfarin ár (Óskarsson og Pálsson, 2018). Sýnatökur eru tíundaðar í Tafla 2.
Fjöldi hreistra
|
Fjöldi sýna
|
|||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ár | 2 ára | 3 ára | 4 ára | 5 ára | 6 ára | 7 ára | 8 ára | 9 ára | 10 ára | 11 ára | 12 ára | 13 ára | 14 ára | 15+ ára | Total | Total | Vestur | Austur |
| 1987/88 | 11 | 59 | 246 | 156 | 37 | 28 | 58 | 33 | 22 | 16 | 23 | 10 | 5 | 8 | 712 | 8 | 1 | 7 |
| 1988/89 | 229 | 78 | 181 | 424 | 178 | 69 | 50 | 77 | 42 | 29 | 23 | 13 | 7 | 12 | 1412 | 18 | 5 | 10 |
| 1989/90 | 38 | 245 | 96 | 132 | 225 | 35 | 2 | 2 | 3 | 3 | 2 | 0 | 0 | 0 | 783 | 8 | 8 | |
| 1990/91 | 418 | 229 | 303 | 90 | 131 | 257 | 28 | 6 | 3 | 8 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1473 | 15 | 15 | |
| 1991/92 | 414 | 439 | 127 | 127 | 33 | 48 | 84 | 5 | 3 | 0 | 2 | 0 | 0 | 1 | 1283 | 15 | 15 | |
| 1992/93 | 122 | 513 | 289 | 68 | 73 | 28 | 38 | 34 | 6 | 2 | 2 | 6 | 0 | 0 | 1181 | 12 | 12 | |
| 1993/94 | 63 | 285 | 343 | 129 | 13 | 15 | 7 | 14 | 11 | 0 | 1 | 3 | 0 | 0 | 884 | 9 | 9 | |
| 1994/95 | ||||||||||||||||||
| 1995/96 | 183 | 90 | 471 | 162 | 209 | 107 | 38 | 18 | 8 | 14 | 18 | 2 | 0 | 0 | 1320 | 14 | 9 | 5 |
| 1996/97 | 24 | 150 | 88 | 351 | 141 | 137 | 87 | 32 | 15 | 10 | 7 | 14 | 4 | 2 | 1062 | 11 | 4 | 7 |
| 1997/98 | 101 | 249 | 50 | 36 | 159 | 95 | 122 | 62 | 21 | 13 | 8 | 15 | 8 | 5 | 944 | 14 | 7 | 7 |
| 1998/99 | 130 | 216 | 777 | 72 | 31 | 65 | 59 | 86 | 37 | 22 | 17 | 5 | 6 | 11 | 1534 | 17 | 10 | 7 |
| 1999/00 | 116 | 227 | 72 | 144 | 17 | 13 | 26 | 26 | 27 | 10 | 8 | 2 | 1 | 0 | 689 | 7 | 3 | 4 |
| 2000/01 | 116 | 249 | 332 | 87 | 166 | 10 | 7 | 21 | 8 | 14 | 11 | 3 | 3 | 0 | 1025 | 14 | 10 | 4 |
| 2001/02 | 61 | 56 | 130 | 114 | 62 | 136 | 25 | 24 | 17 | 21 | 17 | 10 | 3 | 0 | 676 | 9 | 4 | 5 |
| 2002/03 | 520 | 705 | 258 | 104 | 130 | 74 | 128 | 46 | 26 | 25 | 13 | 15 | 10 | 1 | 2055 | 22 | 12 | 10 |
| 2003/04 | 126 | 301 | 415 | 88 | 35 | 32 | 15 | 17 | 3 | 4 | 4 | 6 | 1 | 1 | 1048 | 13 | 8 | 5 |
| 2004/05 | 304 | 159 | 284 | 326 | 70 | 29 | 17 | 5 | 8 | 4 | 0 | 3 | 3 | 0 | 1212 | 13 | 4 | 9 |
| 2005/06 | 217 | 312 | 190 | 420 | 501 | 110 | 40 | 38 | 26 | 18 | 5 | 5 | 5 | 7 | 1894 | 22 | 14 | 8 |
| 2006/07 | 19 | 77 | 134 | 64 | 71 | 88 | 22 | 4 | 2 | 2 | 0 | 0 | 0 | 1 | 484 | 6 | 4 | 2 |
| 2007/08 | 58 | 288 | 180 | 264 | 85 | 80 | 104 | 19 | 15 | 2 | 2 | 6 | 1 | 3 | 1107 | 17 | 13 | 4 |
| 2008/09 | 274 | 208 | 213 | 136 | 204 | 123 | 125 | 97 | 18 | 13 | 9 | 7 | 4 | 17 | 1448 | 29 | 19 | 10 |
| 2009/10 | 104 | 100 | 105 | 116 | 60 | 74 | 34 | 19 | 36 | 8 | 3 | 4 | 2 | 2 | 667 | 17 | 10 | 7 |
| 2010/11 | 35 | 74 | 102 | 157 | 139 | 61 | 119 | 22 | 52 | 36 | 13 | 0 | 1 | 0 | 811 | 11 | 8 | 3 |
| 2011/12 | 229 | 330 | 134 | 115 | 100 | 106 | 74 | 87 | 45 | 48 | 51 | 10 | 3 | 3 | 1335 | 15 | 9 | 6 |
| 2012/13 | 42 | 266 | 554 | 273 | 220 | 252 | 198 | 165 | 126 | 114 | 69 | 61 | 12 | 2 | 2370 | 60 | 55 | 5 |
| 2013/14 | 26 | 472 | 275 | 414 | 199 | 200 | 199 | 208 | 163 | 138 | 90 | 85 | 60 | 23 | 2552 | 45 | 37 | 8 |
| 2014/15 | 83 | 50 | 96 | 71 | 72 | 53 | 32 | 26 | 11 | 22 | 8 | 3 | 6 | 4 | 534 | 10 | 8 | 2 |
| 2015/16 | 229 | 112 | 131 | 208 | 148 | 123 | 47 | 32 | 32 | 22 | 13 | 7 | 12 | 4 | 1120 | 14 | 7 | 7 |
| 2016/17 | 66 | 164 | 122 | 137 | 202 | 117 | 169 | 43 | 50 | 44 | 14 | 15 | 9 | 4 | 1162 | 14 | 12 | 2 |
| 2017/18 | 35 | 58 | 82 | 77 | 75 | 101 | 65 | 77 | 29 | 11 | 27 | 18 | 8 | 9 | 672 | 10 | 5 | 5 |
| 2018/19 | 28 | 39 | 31 | 98 | 50 | 53 | 77 | 75 | 36 | 15 | 15 | 21 | 5 | 4 | 547 | 7 | 5 | 2 |
| 2019/20 | 265 | 143 | 94 | 48 | 101 | 60 | 43 | 54 | 45 | 43 | 27 | 26 | 20 | 6 | 975 | 10 | 5 | 5 |
| 2020/21 | 248 | 215 | 116 | 68 | 59 | 104 | 52 | 79 | 55 | 44 | 35 | 13 | 6 | 8 | 1102 | 13 | 5 | 8 |
| 2021/22 | 39 | 89 | 588 | 258 | 254 | 113 | 138 | 87 | 78 | 49 | 34 | 24 | 19 | 8 | 1890 | 12 | 5 | 7 |
| 2022/23 | 214 | 306 | 410 | 388 | 127 | 118 | 120 | 90 | 83 | 83 | 61 | 41 | 37 | 15 | 2093 | 13 | 4 | 9 |
| 2023/24 | 48 | 529 | 652 | 396 | 192 | 208 | 84 | 110 | 65 | 54 | 29 | 25 | 14 | 8 | 2414 | 9 | 6 | 3 |
| 2024/25 | 12 | 173 | 384 | 463 | 412 | 102 | 105 | 94 | 45 | 50 | 28 | 30 | 24 | 3 | 1928 | 10 | 4 | 6 |
Ichthyophonus sp. sýking hefur verið viðvarandi í sumargotssíldinni síðan seinnihluta árs 2008. Dánartíðni vegna sýkingarinnar var áður áætluð með NFT-ADAPT stofnmatslíkaninu, og var það metið að 30% af smitaðri síld dræpist árlega (Óskarsson o.fl. 2018a). Sú forsenda hefur verið notuð í stofnmatinu og er sýkingardauða (Msýkt) bætt við fastan náttúrulegan dauða (M=0.1) fyrir hvern aldurshóp hvert ár (Maldur, ár = 0.1 + Msýkt × 0.3).
Sem hluti af mati vinnuhópsins WKICEHER (ICES 2024), var dánartíðni vegna sýkingarinnar endurmetið með Muppet líkaninu á svipaðan hátt og Óskarson o.fl 2018a. Muppet líkanið var einnig notað áður og skilaði sömu dánartíðni og NFT-Adapt líkanið eða 0,3. Dánartíðnin var endurmetinn á grundvelli sýkingarmats eftir mismunandi aldurshópum og, ólíkt fyrra mati, var ályktað að sýkingin næði yfir allt tímabilið (2009-2023). Þetta var talið viðeigandi vegna þess að ekki hefur verið gerð ítarleg rannsókn á þróun sýkingarstiga og útbreiðslu sýkinga á undanförnum árum. Við gerð stofnmatssins var margfeldisstuðullinn endurmetinn fyrir árin 2009-2023 og var metinn 0,22. Endurskoðaður nátturulegur dauði fyrir stofnin er sýnt á Mynd 2. Fjöldi smitaðra af Ichthyophonus sýkingunni í stofninum árið 2024/25 var metið fyrir hvern aldurshóp á sama hátt og gert hefur verið frá upphafi smits haustið 2008 (Óskarsson og Pálsson, 2018).
Niðurstöður leiðangra
Í síldarleiðöngrunum veturinn 2024/25 mældist síld helst á tveim svæðum; vestur af landinu í Kolluál og við Snæfellsnes í byrjun apríl 2025, og austan við landið í október 2024 (Mynd 1). Bergmálsvísitala samkvæmt þessum tveimur leiðöngrum nam 4,27 milljörðum í fjölda (tveggja ára og eldri; Tafla 1) og var heildarlífmassinn metinn 1,197 þús. tonn og hefur aldrei mælst hærri. Meirihluti mælingarinnar fékkst í leiðangrinum vestur af landinu (79%; Mynd 3). Hluti veiðistofnsins (4 ára og eldri) var metinn 99.3% af heildarmælingunni í fjölda og 99.6% af lífmassanum, eða 1,192 þús. tonn. Af veiðistofninum voru þrír stærstu árgangarnir frá 2019 (19,3%), 2018 (22,1%) og 2017 (18.1% Tafla 1). Magn síldar sem mælist fyrir austan land hefur verið breytilegt í gegnum tíðina en aukist síðustu ár að undanskildu haustið 2023, þegar ekki náðist gild mæling á austursvæðinu (Mynd 3). Frekari upplýsingar um niðurstöður leiðangra vetursins eru að finna í leiðangursskýrslum (Bjarnason, 2025).
Mat á sýkingarhlutfalli sumargotssíldar af völdum Ichthyophonus í aflasýnum vetrarins sýna að undanfarin ár hefur hlutfallið farið lækkandi. Metið sýkingarhlutfall fyrir yngri síldina (2-5 ára) var <2% þegar veiðisvæðin fyrir austan og vestan eru tekin saman, og fyrir 6-12 ára var hlutfallið 4-14%. Enn eru þó nýsmit að eiga sér stað eins og sést í yngri síldinni, svo að gert er ráð fyrir eins smitdauða árið 2025, líkt og undanfarin ár (Mynd 4).
Veiðar
Heildarafli á vertíðinni 2024/2025 var 82 210 tonn (Tafla 2, Mynd 6). Þetta nær einnig til meðafla síldar í veiðum á makríl og norsk-íslenskri síld í júní – nóvember 2024, þar sem sá hluti sem veiddur er í júní – ágúst tilheyrir fyrra fiskveiðiári. Ráðlagt aflamark fyrir fiskveiðiárið 2024/2025 (september – ágúst; ICES, 2022) og aflamark var 81 367. Fyrir vestan veiddust 63 349 tonn, aðallega í september–desember, og 18 771 tonn austan við landið í júní–nóvember sem meðafli í veiðum á norsk-íslenskri síld og makríl (Mynd 5).
Allur afli ársins 2024/2025 var tekinn í flotvörpu (Mynd 6). Á vertíðunum 2007/2008 til 2012/2013 var meginhluti aflans (~90%) veiddur í nót í Breiðafirði (Mynd 7), en áður var hann aðallega veiddur út af suður-, suðaustur- og austurströndinni. Árið 2013/2014 var vísbending um breytingar á þessu mynstri, með minna hlutfalli í Breiðafirði, og síðan 2014/2015 hefur stærstur hluti veiðanna átt sér stað vestur af landinu. Til að vernda ungsíld (27 cm og minni) í veiðunum er svæðislokunum framfylgt á grundvelli reglugerðar um síldarveiðar sem settar voru af Sjávarútvegsráðuneytinu (nr. 376, 8. október 1992). Engin lokun var gerð á síldarveiðum 2024/2025.
Gögn frá lönduðum afla
Við mat á aldurssamsetningu í veiðunum er stuðst við sýni úr afla veiðiskipa sem safnað er á sjó af sjómönnum og upplýsingum um afla frá Fiskistofu. Yfirlit sýnatöku úr afla er sýnd í Tafla 3. Staðsetning afla og sýna 2024/2025 er sýnd á Mynd 8. Í úrvinnslunni á gögnunum í ár var heildaraflanum skipt niður í tvær sellur á grundvelli veiðisvæðis og tíma á árinu. Á sama hátt voru notuð mismunandi þyngdar-lengdarsambönd frá aflasýnum. Þar sem veiðin fór aðallega fram á tveimur svæðum (austan og vestan) voru tvö aldurs-lengdarsambönd notuð.
| Ár | Flotvarpa Fjöldi stöðva | Flotvarpa Fjöldi sýna | Flotvarpa Fjöldi kvarna | Nót Fjöldi stöðva | Nót Fjöldi sýna | Nót Fjöldi kvarna |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1988 | 0 | 0 | 0 | 46 | 4 626 | 4 452 |
| 1989 | 0 | 0 | 0 | 67 | 8 159 | 5 674 |
| 1990 | 2 | 166 | 23 | 55 | 5 404 | 4 601 |
| 1991 | 0 | 0 | 0 | 95 | 12 139 | 6 009 |
| 1992 | 0 | 0 | 0 | 113 | 19 456 | 4 748 |
| 1993 | 92 | 23 489 | 77 | 101 | 18 772 | 3 517 |
| 1994 | 3 | 505 | 100 | 57 | 9 812 | 2 564 |
| 1995 | 0 | 0 | 0 | 66 | 8 577 | 4 260 |
| 1996 | 5 | 668 | 200 | 50 | 5 828 | 3 495 |
| 1997 | 27 | 5 398 | 896 | 39 | 3 928 | 3 266 |
| 1998 | 11 | 2 031 | 393 | 39 | 6 156 | 1 586 |
| 1999 | 41 | 2 101 | 1 063 | 152 | 15 691 | 5 921 |
| 2000 | 55 | 7 943 | 1 569 | 129 | 9 362 | 5 536 |
| 2001 | 80 | 9 238 | 2 702 | 82 | 9 565 | 2 457 |
| 2002 | 83 | 12 230 | 1 481 | 134 | 22 220 | 1 834 |
| 2003 | 171 | 28 389 | 916 | 205 | 37 084 | 1 841 |
| 2004 | 74 | 4 093 | 1 770 | 291 | 76 214 | 57 606 |
| 2005 | 110 | 7 565 | 1 853 | 157 | 21 847 | 4 080 |
| 2006 | 44 | 4 983 | 1 393 | 118 | 20 152 | 2 217 |
| 2007 | 19 | 2 211 | 658 | 107 | 14 000 | 3 219 |
| 2008 | 17 | 2 724 | 43 | 170 | 18 053 | 5 252 |
| 2009 | 60 | 7 043 | 1 567 | 123 | 10 406 | 8 390 |
| 2010 | 39 | 4 130 | 1 539 | 60 | 7 471 | 6 291 |
| 2011 | 148 | 17 410 | 1 488 | 57 | 4 033 | 3 067 |
| 2012 | 32 | 3 887 | 193 | 76 | 6 513 | 3 519 |
| 2013 | 76 | 5 466 | 1 103 | 67 | 8 032 | 1 480 |
| 2014 | 113 | 10 434 | 2 432 | 2 | 256 | 200 |
| 2015 | 98 | 9 165 | 2 519 | 4 | 364 | 150 |
| 2016 | 133 | 11 729 | 3 369 | 1 | 50 | 50 |
| 2017 | 63 | 4 907 | 1 585 | 1 | 30 | 25 |
| 2018 | 62 | 5 334 | 1 139 | 0 | 0 | 0 |
| 2019 | 87 | 7 558 | 1 665 | 0 | 0 | 0 |
| 2020 | 73 | 7 409 | 1 400 | 0 | 0 | 0 |
| 2021 | 59 | 5 773 | 1 833 | 0 | 0 | 0 |
| 2022 | 79 | 7 464 | 2 194 | 0 | 0 | 0 |
| 2023 | 69 | 4 547 | 2 215 | 0 | 0 | 0 |
| 2024 | 46 | 2 898 | 1 792 | 0 | 0 | 0 |
Aldurssamsetning
Þróun fjölda fiska í afla eftir aldri frá árinu 1975 eru sýnd á Mynd 9. Frá árinu 2008 má sjá að stór hluti landaðs síldarafla er eldri fiskur samanborið við fyrri tímabil. Stórir árgangar frá 2017, 2018 og 2019 komu inn í aflann sem 4- og 5-ára (Tafla 4). Í leiðangursvísitölum má sjá þessa sömu áberandi árganga á undanförnum árum, þó að 2017 árgangurinn hafi verið vanmetinn sem 5-ára í leiðöngrum (Mynd 9).
| Aldur | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ár | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 1980 | 3,147 | 14,347 | 20,761 | 60,727 | 65,328 | 11,541 | 9,285 | 19,442 | 1,796 | 1,464 | 698 | NA | 110 | 79 |
| 1981 | 2,283 | 4,629 | 16,771 | 12,126 | 36,871 | 41,917 | 7,299 | 4,863 | 13,416 | 1,032 | 884 | 760 | 101 | 62 |
| 1982 | 454 | 19,187 | 28,109 | 38,280 | 16,623 | 38,308 | 43,770 | 6,813 | 6,633 | 10,457 | 2,354 | 594 | 75 | 211 |
| 1983 | 1,475 | 22,499 | 151,718 | 30,285 | 21,599 | 8,667 | 14,065 | 13,713 | 3,728 | 2,381 | 3,436 | 554 | 100 | NA |
| 1984 | 421 | 18,015 | 32,244 | 141,354 | 17,043 | 7,113 | 3,916 | 4,113 | 4,517 | 1,828 | 202 | 255 | 260 | NA |
| 1985 | 112 | 12,872 | 24,659 | 21,656 | 85,210 | 11,903 | 5,740 | 2,336 | 4,363 | 4,053 | 2,773 | 975 | 480 | 581 |
| 1986 | 100 | 8,172 | 33,938 | 23,452 | 20,681 | 77,629 | 18,252 | 10,986 | 8,594 | 9,675 | 7,183 | 3,682 | 2,918 | 1,788 |
| 1987 | 29 | 3,144 | 44,590 | 60,285 | 20,622 | 19,751 | 46,240 | 15,232 | 13,963 | 10,179 | 13,216 | 6,224 | 4,723 | 2,280 |
| 1988 | 879 | 4,757 | 41,331 | 99,366 | 69,331 | 22,955 | 20,131 | 32,201 | 12,349 | 10,250 | 7,378 | 7,284 | 4,807 | 1,957 |
| 1989 | 3,974 | 22,628 | 26,649 | 77,824 | 188,654 | 43,114 | 8,116 | 5,897 | 7,292 | 4,780 | 3,449 | 1,410 | 844 | 348 |
| 1990 | 12,567 | 14,884 | 56,995 | 35,593 | 79,757 | 157,225 | 30,248 | 8,187 | 4,372 | 3,379 | 1,786 | 715 | 446 | 565 |
| 1991 | 37,085 | 88,683 | 49,081 | 86,292 | 34,793 | 55,228 | 110,132 | 10,079 | 4,155 | 2,735 | 2,003 | 519 | 339 | 416 |
| 1992 | 16,144 | 94,860 | 122,626 | 38,381 | 58,605 | 27,921 | 38,420 | 53,114 | 11,592 | 1,727 | 1,757 | 153 | 376 | NA |
| 1993 | 2,467 | 51,153 | 177,780 | 92,680 | 20,791 | 28,560 | 13,313 | 19,617 | 15,266 | 4,254 | 797 | 254 | NA | NA |
| 1994 | 5,738 | 134,616 | 113,290 | 142,876 | 87,207 | 24,913 | 20,303 | 16,301 | 15,695 | 14,680 | 2,936 | 1,435 | 244 | 195 |
| 1995 | 4,555 | 20,991 | 137,232 | 86,864 | 109,140 | 76,780 | 21,361 | 15,225 | 8,541 | 9,617 | 7,034 | 2,291 | 621 | 235 |
| 1996 | 717 | 15,969 | 40,311 | 86,187 | 68,927 | 84,660 | 39,664 | 14,746 | 8,419 | 5,836 | 3,152 | 5,180 | 1,996 | 574 |
| 1997 | 2,008 | 39,240 | 30,141 | 26,307 | 36,738 | 33,705 | 31,022 | 22,277 | 8,531 | 3,383 | 1,141 | 10,296 | 947 | 2,524 |
| 1998 | 23,655 | 45,390 | 175,529 | 22,691 | 8,613 | 40,898 | 25,944 | 32,046 | 14,647 | 2,122 | 2,754 | 2,150 | 1,070 | 1,011 |
| 1999 | 5,306 | 56,315 | 54,779 | 140,913 | 16,093 | 13,506 | 31,467 | 19,845 | 22,031 | 12,609 | 2,673 | 2,746 | 1,416 | 2,514 |
| 2000 | 17,286 | 57,282 | 136,278 | 49,289 | 76,614 | 11,546 | 8,294 | 16,367 | 9,874 | 11,332 | 6,744 | 2,975 | 1,539 | 1,104 |
| 2001 | 27,486 | 42,304 | 86,422 | 93,597 | 30,336 | 54,491 | 10,375 | 8,762 | 12,244 | 9,907 | 8,259 | 6,088 | 1,491 | 1,259 |
| 2002 | 11,698 | 80,863 | 70,801 | 45,607 | 54,202 | 21,211 | 42,199 | 9,888 | 4,707 | 6,520 | 9,108 | 9,355 | 3,994 | 5,697 |
| 2003 | 24,477 | 211,495 | 286,017 | 58,120 | 27,979 | 25,592 | 14,203 | 10,944 | 2,230 | 3,424 | 4,225 | 2,562 | 1,575 | 1,370 |
| 2004 | 23,144 | 63,355 | 139,543 | 182,450 | 40,489 | 13,727 | 9,342 | 5,769 | 7,021 | 3,136 | 1,861 | 3,871 | 994 | 1,855 |
| 2005 | 6,088 | 26,091 | 42,116 | 117,910 | 133,437 | 27,565 | 12,074 | 9,203 | 5,172 | 5,116 | 1,045 | 1,706 | 2,110 | 757 |
| 2006 | 52,567 | 118,526 | 217,672 | 54,800 | 48,312 | 57,241 | 13,603 | 5,994 | 4,299 | 898 | 1,626 | 1,213 | 849 | 933 |
| 2007 | 10,817 | 94,250 | 83,631 | 163,294 | 61,207 | 87,541 | 92,126 | 23,238 | 11,728 | 7,319 | 2,593 | 4,961 | 2,302 | 1,420 |
| 2008 | 10,427 | 38,830 | 90,932 | 79,745 | 107,644 | 59,656 | 62,194 | 54,345 | 18,130 | 8,240 | 5,157 | 2,680 | 2,630 | 1,178 |
| 2009 | 5,431 | 21,856 | 35,221 | 31,914 | 18,826 | 22,725 | 10,425 | 9,213 | 9,549 | 2,238 | 1,033 | 768 | 406 | 298 |
| 2010 | 1,476 | 8,843 | 22,674 | 29,492 | 24,293 | 14,419 | 17,407 | 10,045 | 7,576 | 8,896 | 1,764 | 1,105 | 672 | 556 |
| 2011 | 521 | 9,357 | 24,621 | 20,046 | 22,869 | 23,706 | 13,749 | 16,967 | 10,039 | 7,623 | 7,745 | 1,441 | 618 | 785 |
| 2012 | 403 | 17,827 | 89,432 | 51,257 | 43,079 | 51,224 | 41,846 | 34,653 | 27,215 | 24,946 | 15,473 | 13,631 | 2,556 | 236 |
| 2013 | 6,888 | 46,848 | 24,833 | 35,070 | 17,250 | 18,550 | 19,032 | 21,821 | 15,952 | 15,804 | 10,081 | 9,775 | 6,722 | 2,486 |
| 2014 | NA | 3,537 | 53,241 | 50,609 | 70,044 | 34,393 | 22,084 | 22,138 | 13,298 | 17,761 | 7,974 | 4,461 | 2,862 | 1,746 |
| 2015 | 89 | 6,024 | 29,890 | 53,573 | 43,501 | 43,015 | 15,533 | 10,760 | 8,664 | 8,161 | 6,981 | 2,726 | 2,467 | 1,586 |
| 2016 | 72 | 10,740 | 25,575 | 29,908 | 41,952 | 25,823 | 24,925 | 9,516 | 7,734 | 6,088 | 4,284 | 7,154 | 3,108 | 826 |
| 2017 | 1,262 | 5,236 | 31,855 | 18,113 | 10,239 | 15,506 | 10,223 | 8,830 | 5,676 | 3,399 | 1,616 | 2,220 | 1,533 | 1,596 |
| 2018 | NA | 8,911 | 19,642 | 34,284 | 16,847 | 12,376 | 17,161 | 6,978 | 7,379 | 3,482 | 1,713 | 1,153 | 2,159 | 489 |
| 2019 | 461 | 4,601 | 15,845 | 12,970 | 16,084 | 12,244 | 6,944 | 9,531 | 6,165 | 4,732 | 2,983 | 2,808 | 2,200 | 1,866 |
| 2020 | 384 | 23,603 | 15,956 | 22,572 | 16,333 | 19,385 | 11,071 | 7,098 | 6,241 | 3,035 | 3,359 | 4,505 | 1,567 | 1,129 |
| 2021 | 12,440 | 21,018 | 88,992 | 37,291 | 37,244 | 17,231 | 21,230 | 13,155 | 11,781 | 7,270 | 5,213 | 3,549 | 2,771 | 1,583 |
| 2022 | NA | 23,108 | 90,765 | 86,093 | 26,757 | 25,604 | 11,495 | 14,534 | 6,998 | 6,916 | 4,226 | 3,817 | 2,711 | 1,651 |
| 2023 | NA | 8,178 | 75,892 | 90,608 | 56,330 | 26,617 | 29,872 | 11,921 | 16,204 | 9,236 | 8,009 | 4,399 | 3,936 | 2,219 |
| 2024 | NA | 1,623 | 23,825 | 55,317 | 70,855 | 62,492 | 16,547 | 16,851 | 13,537 | 7,271 | 7,138 | 4,593 | 5,159 | 4,016 |
Meðalþyngd í afla
Meðalþyngd eftir aldri úr afla er sýnd á Mynd 10. Aflaþyngdir eldri árganga hafa aukist síðustu ár eftir að hafa lækkað frá árinu 2018.
Hlutfall kynþroska
Hlutfall kynþroska fisks eftir aldri var sett fast eins og verið hefur undanfarin ár þar sem 20% af 3 ára er kynþroska, 85% af 4ra ára og 100% af 5 ára og eldri.
Lengdardreifing úr lönduðum afla
Flestar lengdarmælingar á síld eru frá nót- og flotvörpuveiðum ( Tafla 3) og er fjöldi lengdarmælinga í samræmi við landaðan afla. Síðan 2014/2015 hefur stærstur hluti veiðanna komið í flotvörpu. Lengdardreifing síldar úr nót- og flotvörpuveiðum er sýnd á Mynd 11. Stærðirnar sem veiðast virðast vera nokkuð stöðugar og er síldin að mestu innan stærðarbilsins 27 til 35 cm. Stórir árgangar sjást koma inn í aflann og færa meðallengdina milli ára.
Stofnmat
Stofnmatslíkön og inntaksgögn
Stofnmatsaðferð á síld fór í ítarlegt rýni í mars 2024 (WKICEHER 2024; ICES 2024) sem varð til þess að gerðar voru breytingar á stofnmatsaðferðum, auk þess sem viðmiðunarmörk voru endurmetin. Nýtt stofnmatslíkan, SAM (Nielsen og Berg 2017), var tekið upp og á Mynd 12 má sjá skýringarmynd af metnum stikum SAM stofnmatslíkans en líkaninu er betur lýst í skýrslu ICES (ICES 2024). Í ár voru afla- og leiðangursgögn notuð frá 1987/88–2024/2025. Önnur inntaksgögn samanstóðu af: (i) meðalþyngd eftir aldri (Mynd 10); (ii) fast hlutfall kynþroska eftir aldri; (iii) náttúrulegur dauði, M=0,1 fyrir alla aldurshópa öll ár, nema 2009–2024 þar sem bætt er við viðbótar dánartíðni út af Ichthyophonus sýkingunni (Mynd 2; ICES 2024, Óskarsson o.fl., 2018a); (iv) hlutfall M fyrir hrygningu var sett sem 0,5; og (v) hlutfall F fyrir hrygningu var sett sem 0.
Niðurstöður líkans
Samsvörun líkans við vísitölur úr afla og leiðöngrum eru sýndar á Mynd 13 og Mynd 14. Almennt fylgir líkanið séðri dreifingu á aflagögnum og lokagildi eru ekki frábrugðin séðum gildum fyrir flesta lengdarhópa þó sést að yngri aldurshóparnir (<5 ára) falla ekki jafn vel að mældum gildum og þeir eldri. Einnig má sjá að mátgæði líkansins lýsir betur leiðangursgögnum fyrir aldurshópa 4-13 ára. Seinasta leiðangursárið nær líkanið ekki að endurspegla tiltölulega há vísitölugildi fyrir 6 og eldri.
Leitni var í frávikum frá niðurstöðum líkansins og gögnum um afla eða leiðöngrum (Mynd 15) sem undirstrikar ónákvæmni í leiðöngrum frá þeim tíma þegar erfitt var að ná mælingu utanum allann stofninn. Há leiðangursvísitala árið 2025 leiðir af sér jákvæð frávik fyrir alla aldurshópa eldri en 3 ára. Ferilfrávik líkansins sýna enga sýnilega leitni (Mynd 16).
Niðurstöður stofnmatsins eru sýndar á Mynd 17. Hrygningarstofn síldar var stór árið 2007 en minkaði jafnt og þétt fram til ársins 2017 þrátt fyrir lítinn afla. Þessa hnignun má rekja til sýkingadauða af völdum Ichthyophonus sýkingarinnar og lélegrar nýliðunar, sérílagi árgangarnir frá 2011-2014. Árgangarnir 2017-2019 eru stórir og vegna þessa hefur hrygningarstofninn stækkað síðan 2020 en er nú á niðurleið þar sem nýliðun síðustu ára er ekki góð. Upplýsingar um nýliðun eru lélegar sem leiðir til mikillar óvissu um nýliðun næstu ára. Veiðidánartala síldar hefur verið breytileg síðan 1980, náð hámarki á 9. áratug en svo farið lækkandi síðustu ár.
Endurlitsgreining sýnir tiltölulega há Mohn´s \(\rho\) gildi fyrir hrygningarstofn og fiskveiðidauða, sem fara yfir viðmiðunarmörk (<0.2), á meðan gildið fyrir nýliðun er lágt (sjá töflu hér að neðan). Há gildi fyrir hrygningarstofn og fiskveiðidauða benda til þess að tihneiging hafi verið til að ofmeta stofnstærð og vanmeta veiðidánartölu á undanförnum árum (Mynd 18). Þrátt fyrir lágt gildi fyrir nýliðun er enn töluverð óvissa í kringum nýliðun þar sem litlar upplýsingar eru um stærð yngstu árgangana.
| Nýliðun (R ) | Hrygningarstofn (SSB) | Veiðidánartala (Fbar (5-10 ára)) |
|---|---|---|
| 0.06 | -0.22 | 0.27 |
Fiskveiðistjórnun og gátmörk
Fiskveiðidánartala sem nam F0.1 = FMSY = 0.22 reyndist vel í að stjórna stofninum í um 30 ár, þrátt fyrir að stærð stofnsins hafi verið ofmetin og F verið hærra en stefnt var að um árabil. Á fundi um prófun á aflareglu fyrir stofninn hjá Alþjóða hafrannsóknaráðinu árið 2024 voru viðmiðunarmörk fyrir stofninn endurskoðuð (ICES, 2014). Á grundvelli sambands nýliðunar og stofnstærðar frá árunum 1947–2015, var talið ráðlagt að halda Blim = 200 þús. tonn. Önnur gátmörk voru m.a. ákvörðuð frá Blim og samkvæmt leiðbeiningum frá ICES: Bpa = 273 þús. tonn (Bpa = Blim × e1.645σ, þar sem σ = 0,19); HRlim = 0,34 (HR sem leiðir til SSB = Blim, sem er gefið meðaltal nýliðunar); HRpa = 0,248 (HR sem leiðir til P(SSB > Blim)> 95% með MSY Btrigger) .
Þrjár mismunandi aflareglur (HCR) voru prófaðar fyrir stofninn árið 2024 (ICES, 2024) og allar stóðust varúðarsjónarmið, og allar nema ráðgjafarreglan sem notuð var á þeim tíma (FMGT = 0,15), voru í samræmi við ICES um hámarks jafnstöðuafla (MSY) nálgunina. Ein af þessum aflareglum var svo samþykkt af íslenskum stjórnvöldum til að byggja veiðiráðgjöf á. Þessi aflaregla er byggð á lífmassa viðmiðunarstofns fjögurra ára og eldri í upphafi ráðgjafarárs (Bref, Y), aðgerðarmörkum lífmassa hrygningarstofns (MGT Btrigger) sem skilgreindur er sem 273 þús. tonn, og veiðihlutfalli (HRMGT) sem er 19% af viðmiðunarstofni. Á ráðgjafarárinu (Y) er aflamark næsta fiskveiðiárs (1. september ársins Y til 31. ágúst ársins Y + 1) því reiknað sem hér segir:
Þegar stærð hrygningarstofns, SSBY, er jafnt eða yfir MGT Btrigger:
TACY / Y + 1 = HRMGT * Bref, Y
Þegar SSBY er undir MGT Btrigger:
TACY / Y + 1 = HRMGT * (SSBy / MGT Btrigger) * Bref, Y
Í aflaregluhermunum var gert ráð fyrir áframhaldandi Ichthyophonus sýkingu. Aflareglan er þó óháð mismunandi mati á dánartíðni af völdum sýkingarinnar.
Skammtímaspá um þróun stofnstærðar
Lokakeyrsla SAM líkansins sem gaf fjölda eftir aldri 1. janúar 2025 var notað til grundvallar að framreikningum um þróun stofnstærðar. Vegna væntanlegrar Ichthyophonus dánartíðni í stofninum vorið 2025 voru fjöldatölur frá líkaninu lækkaðar í samræmi við metið sýkingahlutfall 2024/2025, sem var margfaldað með 0,22, í samræmi við niðurstöður vinnuhópsins WKICEHER þar sem dánartíðni vegna sýkingarinnar var endurmetin (ICES 2024). Þyngd eftir aldri var ákvörðuð frá meðalþyngdum í afla síðasta árs (Mynd 18). Forsendur niðurstaðna í framreikningunum er í stuttu máli að hrygningarstofninn (SSB 2025) = 517.3 þús. tonn; lífmassi 4+ (1. janúar 2025) = 544.0 þús. tonn; afli (2024/2025) = 82.2 þús. tonn og veiðihlutfall (HR (2024/2025) = 0.19.
Niðurstöður gefa til kynna þar sem hrygningarstofninn í byrjun fiskveiðiársins 2025/2026 er áætlaður 517,3 þús. tonn, og er yfir MGT Btrigger = 273 þús. tonn, er afli næsta árs samkvæmt aflareglu 0.19 × lífmassi 4+ (544 036 þús. tonn) = 103 367 þús. tonn. Þetta leiðir til FW5–10 = 0.241 2025/2026 og hrygningastofn (SSB) = 453 588 þús. tonn in 2026.
Óvissa í stofnmati og spá
Það eru margir þættir sem gætu leitt til óvissu í matinu. Sem dæmi var mikil óvissa um sýkingardauða af völdum Ichthyophonus fyrstu árin eftir að hún hófst en eftir því sem árin liðu var unnt að meta sýkingardauðann betur (Óskarsson og fl. 2018a) sem er talið hafa dregið úr þessari óvissu. Nú er sýkingadauði metin fyrir allt tímabilið sem er talið réttara mat en áður og eykur gæði stofnmatsins (ICES 2024). Sýnt hefur verið fram á að lækkun á M í inntaksgögnum fyrir stofnmatið, líkt og gert var í ár, hefur þau áhrif að söguleg stærð stofnsins minnkar, en þetta hefur hins vegar lítil áhrif á mat síðasta árs og ráðgjöf. Annar óvissuþáttur tengdu stofnmatinu er stærð árganga sem eru að ganga inn í stofninn, en mat á stærð þeirra byggir á rýrum gögnum þar sem síldin er fyrst að koma í afla og verða mælanleg í bergmálsmælingum við þriggja ára aldur meðan að ekki er farið í ungsíldarmælingar. Að auki hafa komið upp tæknileg vandamál í bergmálsleiðöngrum síðustu tveggja ára, sem gæti leitt til aukinnar óvissu í stofnmatinu.
Óvissa í framreikningum er sambærileg og getið er að ofan um óvissu í stofnmati. Því til viðbótar er fjöldi 2-3ja ára í byrjun árs 2025 metið með faldmeðaltali (e. geometric mean) áranna 1987-2025. Áður var farinn ungsíldarleiðangur í desember ár hvert, en enginn slíkur leiðangur hefur verið farinn frá 2020, sem veldur óvissu um stærð árganga sem munu ganga inn í stofninn á komandi árum. Hafrannsóknastofnun ætlar þó að hefja aftur þessar mælingar og mun fara í slíkan leiðangur haustið 2025 .
Gæði stofnmats
Vöntun á stöðugleika milli ára í stofnmati síldar hefur oft valdið áhyggjum. Einkum var það tilhneiging til að ofmeta stærð stofnsins. Ekkert stofnmat var gert árið 2005 vegna gagna og líkanavandamála og næstu tvö ár hafnaði ACFM stofnmatinu vegna óstöðugleika í niðurstöðum stofnmatsins. Síðustu ár hefur verið meiri stöðugleiki þar sem Mohn´s \(\rho\) gildi hrygningarstofns (SSB) og veiðidauða (F) hafa verið undir viðmiðunarmörkum (0.2) og jafnframt hafa frávikin hegðað sér vel. Við mat þessa árs má hinsvegar sjá að samræmi milli ára er lægra en áður og Mohn´s \(\rho\) gildi hrygningarstofns (SSB) og veiðidauða (F) yfir viðmiðunarmörkum (Mynd 18). Á sama tíma eru áberandi jákvæð frávik í 2024/2025 leiðangursvísitölunnar, sem bendir til ofmats á stærð hrygningastofnsins (Mynd 15). Þó þetta frávik sé lægra en 2005-2008 tímabilsins bendir það til fráhvarfs frá stöðugu stofnmati síðustu ára og ætti að fylgjast náið með því í framtíðinni.
Breytingar á fiskveiðitækni og veiðimynstri
Engar nýlegar breytingar eru á veiðitækni sem geta leitt til mismunandi aflasamsetningar. Veiðimynstrið á tímabilinu 2014/2015 til 2024/2025var frábrugðið fyrri vertíðum. Í stað þess að veiða nær eingöngu á litlu strandsvæði við vesturströndina í nót, hafa veiðarnar farið fram vestan, sunnan, suðaustan og austan við landið og á síðasta fiskveiðiári fór veiðin aðallega fram fyrir vestan og austan. Þessar breytingar eru ekki taldar hafa áhrif á stærðarsamsetningu aflans og mismunandi veiðni eftir aldri því veiðarnar beinast jafnt að þéttum torfum í vetrarsetu og áður með stórum veiðarfærum.
Meðafli íslenskrar sumargotssíldar í veiðum á makríl (frá 2006) og norsk-íslenskri síld (frá 2004) hefur aukist nokkuð síðustu ár. Hún er aðallega veidd sem meðafli fyrir austan, suðaustan og sunnan við landið, sem sagt ekki á vetursetusvæðinu vestan við landið, þar sem aðalveiðarnar hafa farið fram síðustu ár. Góð sýnasöfnun er gerð úr þessum meðafla og undanfarin ár hefur hlutfall heildarafla, sem fenginn er sem meðafli, verið 30% alls afla (42% fiskveiðiárið 2022/2023 en um 10% árin þar á undan). Austlægari útbreiðsla stóru 2017, 2018 og 2019 árgangana útskýra þessa aukningu í meðafla, sem voru um 50% aflans fyrir austan land. Þetta mynstur sést einnig í bergmálsmælingum haustið 2024 þar sem stór hluti stofnsins sást fyrir austan (Bjarnason, 2025).
Veiðimynstrið er breytilegt milli ára sem tengist meðal annars breytingum á vetrardreifingu stofnsins og aldurssamsetningu. Þessi breytileiki getur haft afleiðingar fyrir aflasamsetningu sem ómögulegt er að spá fyrir um.
Áhrif umhverfis
NWWG hópurinn hjá ICES er ekki kunnugt um neinar umfangsmiklar vistkerfis- eða umhverfisbreytingar sem gætu haft áhrif á síldarstofninn, sem annars væru teknar til greina við veiðiráðgjöf. Sem dæmi hefur verið sýnt fram á að nýliðun í stofninn sýnir jákvætt, en veikt, samband við vísitölu NAO (Norður-Atlantshafssveiflu) og sjávarhita (Óskarsson og Taggart, 2010) á meðan vísitölur um magn dýrasvifs á vorin virðast ekki hafa áhrif á nýliðun (Óskarsson og Taggart, 2010), né líkamsástand og vaxtarhraða fullorðna hluta stofnsins (Óskarsson, 2008). Ef tekið er mið af þessum samböndum, og gögnin eru skoðuð í sögulegu samhengi, hefur verið tiltölulega hlýr sjór í kringum landið (Hafrannsóknastofnun 2016) og jákvætt NAO undanfarin ár (NAO 2025) haft góð áhrif á nýliðun síldar eins og sést með sterkum 2017, 2018 og 2019 árgöngum.
Vísbendingar eru um að NAO-vísitalan gæti nú verið að færast í veikara skeið. Ef sú þróun heldur áfram gæti það leitt til breytinga á hafstraumum við Ísland sem gætu haft neikvæð áhrif á nýliðun síldar á næstu árum. Þetta undirstrikar mikilvægi þess að fylgjast áfram með umhverfisbreytum, jafnvel þótt ekki sé tekið tillit til þeirra beint í stofnmati, til að geta betur brugðist við mögulegum breytingum á framleiðni stofna.
Heimildaskrá
Astthorsson, O. S., Valdimarsson H., Gudmundsdóttir, Á., Óskarsson, G.J. 2012. Climate-related variations in the occurrence and distribution of mackerel (Scomber scombrus) in Icelandic waters. ICES Journal of Marine Science. 69: 1289–1297.
Bjarnason, S. 2025. Results of acoustic measurements of Icelandic summer-spawning herring in the winter 2024/2025. ICES North Western Working Group, 26 April - 2 May 2025, Working Document No. 11. 36 pp.
Bjarnason, S. 2024. Results of acoustic measurements of Icelandic summer-spawning herring in the winter 2023/2024. ICES North Western Working Group, 22 - 26 April 2024, Working Document No. 01. 36 pp.
Björnsson, H. 2018. Icelandic herring. ICES Northwestern Working Group, 27 April - 4 May 2018, Working Document No. 20. 2 pp.
Carvalho, F., et al. “A cookbook for using model diagnostics in integrated stock assessments”. In: Fisheries Research 240 (2021), p.105959.
Debes, H., Homrum, E., Jacobsen, J. A., Hátún, H., and Danielsen, J. 2012. The feeding ecology of pelagic fish in the southwestern Norwegian Sea – Inter species food competition between herring (Clupea harengus) and mackerel (Scomber scombrus). ICES CM 2012/M:07. 19 pp.
Fiskistofa, http://www.fiskistofa.is/veidar/aflaupplysingar/heildaraflamarksstada/
Guðmundsdóttir, Á., G.J. Óskarsson, and S. Sveinbjörnsson 2007. Estimating year-class strength of Icelandic summer-spawning herring on the basis of two survey methods. ICES Journal of Marine Science, 64: 1182–1190.
Hafrannsóknastofnun 2016. Þættir úr vistfræði sjávar 2015, https://www.hafogvatn.is/is/midlun/utgafa/haf-og-vatnarannsoknir/thaettir-ur-vistfraedi-sjavar-2015.
ICES. 2011a. Report of the Benchmark Workshop on Roundfish and Pelagic Stocks (WKBENCH 2011), 24–31 January 2011, Lisbon, Portugal. ICES CM 2011/ACOM:38. 418 pp.
ICES. 2011b. Report of the North Western Working Group (NWWG), 26 April - 3 May 2011, ICES Headquarters, Copenhagen. ICES CM 2011/ACOM:7. 975 pp
ICES. 2014. Report of the North Western Working Group (NWWG), 24 April-1 May 2014, ICES HQ, Copenhagen, Denmark. ICES CM 2014/ACOM:07. 902 pp.
ICES. 2016. Report of the North-Western Working Group (NWWG), 27 April–4 May, 2016, ICES Headquarters, Copenhagen. ICES CM 2016/ACOM:08.
ICES. 2017a. Icelandic Waters ecoregion – Ecosystem overview. http://ices.dk/sites/pub/Publication%20Reports/Advice/2017/2017/Ecosystem_overview-Icelandic_Waters_ecoregion.pdf
ICES. 2017b. Report of the Workshop on Evaluation of the Adopted Harvest Control Rules for Icelandic Summer Spawning Herring, Ling and Tusk (WKICEMSE), 21–25 April 2017, Copenhagen, Denmark. ICES CM 2017/ACOM:45. 49 pp.
ICES. 2017c. Report of the North Western Working Group (NWWG), 27 April – 4 May 2017, Copenhagen, Denmark. ICES CM 2017/ACOM:08. 642 pp.
ICES. 2018. Report of the North-Western Working Group (NWWG), 26 April–3 May, 2018, ICES HQ, Copenhagen, Denmark. ICES CM 2018/ACOM:09. 733 pp.
ICES. 2024. Workshop on the assessment and management plan evaluation for Icelandic herring (WKICEHER). ICES Scientific Reports. 6:37. 91 pp. https://doi.org/10.17895/ices.pub.25605135
Jakobsson, Jakob., Vilhjálmsson, Hjálmar & Schopka, Sigfús A. 1969. On the biology of the Icelandic herring stocks. Rit Fiskideildar 4. 1-16.
Jakobsson, Jakob. 1980. Exploitation of the Icelandic spring- and summer spawning herring in relation to fisheries management, 1947-1977. Rapports et Proces-Verbaux des Reunions Conseil International pour l’exploration de la Mer 177. 23-42.
Jakobsson, Jakob. 2000. Lífríki sjávar - Síld. Námsgagnastofnun og Hafrannsóknastofnun. 8 bls.
Jones, S.R.M. and Dawe, S.C., 2002. Ichthyophonus hoferi Plehn & Mulsow in British Columbia stocks of Pacific herring, Clupea pallasi Valenciennes, and its infectivity to chinook salmon, Oncorhynchus tshawytscha (Walbaum). Journal of Fish Diseases 25, 415-421.
Langøy, H., Nøttestad, L., Skaret, G., Broms, C. and Fernö, A. 2012. Overlap in distribution and diets of Atlantic mackerel (Scomber scombrus), Norwegian spring- spawning herring (Clupea harengus) and blue whiting (Micromesistius poutassou) in the Norwegian Sea during late summer. Marine biology research, 8: 442–460.
Óskarsson, G.J. 2008. Variation in body condition, fat content and growth rate of Icelandic summer-spawning herring (Clupea harengus L.). Journal of Fish Biology 72: 2655–2676.
Óskarsson, G.J. 2019. Estimation on number-at-age of the catch of Icelandic summer-spawning herring in 2018/2019 fishing season and the development of Ichthyophonus sp. infection in the stock. ICES North Western Working Group, 25 April - 1 May 2019, Working Document No. 5. 15 pp.
Óskarsson, G.J., Á. Guðmundsdóttir & Þ. Sigurðsson. 2009. Variation in spatial distribution and migration of Icelandic summer-spawning herring. ICES Journal of Marine Science 66. 1762-1767.
Óskarsson, Guðmundur J. & Taggart, C.T. 2009. Spawning time variation in Icelandic summer-spawning herring (Clupea harengus L.). Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Science 66. 1666-1681.
Óskarsson, G.J. and C.T. Taggart 2010. Variation in reproductive potential and influence on Icelandic herring recruitment. Fisheries Oceanography. 19: 412–426.
Óskarsson, G.J. and Pálsson, J. 2018. Estimation on number-at-age of the catch of Icelandic summer-spawning herring in 2017/2018 fishing season and the development of Ichthyophonus sp. infection in the stock. ICES North Western Working Group, 27 April - 4 May 2018, Working Document No. 2. 15 pp.
Óskarsson, G.J., Ólafsdóttir, S.R., Sigurðsson, Þ., and Valdimarsson, H. 2018b. Observation and quantification of two incidents of mass fish kill of Icelandic summer spawning herring (Clupea harengus) in the winter 2012/2013. Fisheries Oceanography. DOI: 10.1111/fog.12253.
Óskarsson, G.J., Pálsson, J., and Gudmundsdottir, A. 2018a. An ichthyophoniasis epizootic in Atlantic herring in marine waters around Iceland. Can. J. Fish. Aquat. Sci. dx.doi.org/10.1139/cjfas-2017-0219.
Skagen, D. 2012. HCS program for simulating harvest control rules. Program description and instructions for users. Version HCS12_2. Available from the author.
NOAA 2025: National Oceanic and Atmospheric Administration, National weather service – Climate prediction center http://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/precip/CWlink/pna/nao.shtml.